- عدالت در رفتار با کفار و دشمنان
در اسلام اجرای عدالت نه تنها درباره دوست و در حال طبیعی، بلکه درباره دشمن و در حال جنگ نیز مورد سفارش است:
1. و لا یجرمنکم شنان قوم علی الا تعدلوا، اعدلوا هو اقرب للتقوی(مائده:8): دشمنی شما با قوم یا گروهی باعث نشود که به عدالت رفتار نکنید و عدالت را پیشه خود سازید که آن به تقوی نزدیکتر است.
2. فان قاتلوکم فاقتلوهم کذلک جزاء الکافرین
(آل عمران:57): در هر صورت حمله از طرف شما نباشد، بلکه اگر آنان حمله کردند شما مقابله به مثل کنید.
3. فمن اعتدی علیکم فاعتدوا علیه بمثل ما اعتدی علیکم و اتقوالله (بقره: 193): پس هر کس به شما تجاوز کرد به مانند او بر او تجاوز کنید.
4. لاینهاکم الله عن الذی لم یقاتلوکم فی الدین و لم یخرجوکم من دیارکم ان تبروهم و تقسطوا الیهم ان الله یحب المقسطین(ممتحنه:8): و خداوند شما را نهی کرده است که از کسانی که در مورد دین با شما نجنگیده و شما را از خانههاتان خارج نکردهاند اینکه به آنها نیکی و با آنها به عدالت رفتار کنید، به درستی خداوند عدالت پیشگان را دوست دارد.
عدالت در مدح و انتقاد
حضرت علی (ع) میفرماید: اگر بیش از اندازه لیاقت، مدح کردید اهل تملق و چاپلوس خواهید بود و اگر شهامت و آزادی مدح کردن را حتی به مقدار لازم نداشتید معلوم میشود یا عاجز هستید یا حسود که روحتان تحمّل مدح دیگران را ندارد (نهجالبلاغه فیض الاسلام: حکمت 339). بنابراین باید در مدح دیگران مراعات عدالت وانصاف را بکنیم و گرنه به یکی از دو عیب گرفتاریم.
عدالت در محبت و انتقاد
امام علی (ع) میفرمایند: زیاده روی در سرزنش سبب میشود که اثر معکوس شود، زیرا آتش لجاجت شعلهور میشود. فرد شعلهور میشود و حالت انفجار به او دست میدهد.
محبت بیش از اندازه به فرزند نیز موجب لوس شدن او میشود. و پیامبر(ص) فرمود: وای بر پدران و مادران آخرالزمان که علاقه زیاد آنها به فرزند باعث خودخواهیهائی در آنها میشود.
عدالت در محیط خانه (عدالت در رفتار با همسر)
و ان خفتم الا تعدلوا فواحده (نساء: 3): پس اگر ترسیدید که عدالت نکنید پس با یکی (ازدواج کنید) و... پیامبر اسلام(ص) حتی در همان اواخر عمر که کسالت داشتند عدالت را در میان همسران مراعات میکردند و در بستر بیماری او را هر شب به اتاقی که مربوط به آن همسر بود انتقال میدادند. و حضرت علی در مدتی که دو زن داشت حتی اگر میخواست وضو بسازد در خانه زنی که نوبت او نبود وضونمیگرفت(نظام حقوق زن)
آری عدالت باید همچون خون در تمام رگ های جامعه و در همه ابعاد جریان یابد.
محبوبه مفید کلانتری، حسین رشیدی نژاد، محمدرضا آرمان مهر
عدالت در محیط خانه (عدالت در رفتار با همسر)