این روزها در اقدامی عجیب قیمت نان به میزان 30 تا 40درصد افزایش یافت و درسراسر کشور اعمال گردید. این اقدام دولت با واکنش های بسیاری از سوی کارشناسان و مردم مواجه شد. طبق نتایج آمارگیری مرکز آمار کشور، ۱۲درصد درآمد ماهیانه یک خانواده کم درآمد به نان اختصاص دارد. با توجه به این که کمینه حقوق کارمندان امسال ۴۰۰ هزارتومان تعیین شده است؛ با احتساب ۱۲درصد از کل این مبلغ، حدود ۴۸ هزارتومان از این مقدار برای خرید نان مصرف می شد که با افزایش ۳۰ درصدی قیمت نان این هزینه نیز افزایش خواهد یافت و به ۱۶درصد یعنی حدود ۶۳ هزارتومان خواهد رسید. این موضوع می تواند فشار بیشتری را بر دوش قشر کم درآمد وارد آورد. اگر هدفمندی یارانه ها با این وضعیت ادامه یابد دیگر هدفمندی در پی نخواهد داشت. این طرح آغاز شد که به قشر آسیب پذیر جامعه خدمات رسانی شود و فاصله طبقاتی کاهش یابد، در صورتی که می بینیم در این چند سال نه تنها چیزی از ثروتمندان کم نشد، بلکه از حفره های اقتصادی که این طرح به دنبال خود داشته استفاده کرده و پولدارتر شده اند؛ در صورتی که گرانی و تورم کمر قشر آسیب پذیر را شکسته است.
اصولا نان در جامعه ما غذای اصلی محرومان است. و باید دولت از هر راهی که می تواند قیمت آن را ثابت نگه دارد. نان، بنزین نیست که گفته شود ثروتمندان از آن بیشتر استفاده می برند. بلکه یا در سبد کالای ثروتمندان قرار ندارد یا مقدار آن در سبد مصرفی آنها ناچیز است. علامه محمدرضا حکیمی در کتاب «نان و کتاب» خود بر این موضوع تاکید دارد که دو چیز باید در جامعه اسلامی رایگان باشد: کتاب های ضروری به عنوان غذای روح، و نان به عنوان غذای اصلی جسم.
به نظر می رسد دولت این تصمیمات را بدون توجه به آثار اجتماعی می گیرد. دولت بدون اینکه در نظر بگیرد چه تعداد بیکار در کشور وجود دارد، فقط با گفتن این جمله که همه هزینه ها بالا رفته پس باید نان هم گران شود تصمیمی به این مهمی می گیرد. طبق آمار 15 تا 18 میلیون بیکار در اشکال مختلف وجود دارد که بسیاری از آنها امکان مالی در حد برآورده کردن نیازهای کمینه را نیز ندارند. در حدود 30 میلیون نفر نیز زیر خط فقر هستند و در کنار این مسائل افزایش تورم و قیمت خانه را نیز باید در نظر گرفت.
گران کردن نان از سوی دولت هایی صورت می گیرد که عملا مردم زحمتکش را نادیده می گیرند. این قبیل اقدامات در دولت ها تبعات مختلفی دارد و بدبینی مردم را نسبت به دولت بیشتر می کند. در کشورهایی هم که معتقد به سرمایه داری لیبرالی هستند مانند آمریکا و یا فرانسه برای اقشار کم درآمد یارانه غذا و یا کارت های غذا در نظر گرفته می شود. اما کشور ما که هدف والای برقراری عدالت احتماعی را طبق اصل 43 قانون اساسی دارد، تمام این آرمان های عالی را زیر پا می گذارد و به نوعی با این گونه اقدامات فقرا را تحقیر می کند.
دولت باید به فکر دخل و خرجش باشد و در جهت رفاه مردم حرکت کند. تا جایی که مردم راضی باشند و در تصمیم ها نیز مشارکت داشته باشند. اما در حال حاضر دولت به دلیل فشارهای حاکم بر بودجه و کاهش قیمت نفت، به دنبال تامین درآمد خود از روش هایی مانند افزایش قیمت نان است. در بسیاری از موارد دولت هزینه های خودش را به مردم تحمیل می کند. هزینه هایی که در مورد سیاست های پولی و ارزی به مردم تحمیل شده و آنان بانی آن نیستند. بلکه دولت است که با بی ثباتی اقتصادی به این فشارها دامن می زند. به نظر می رسد با عملکرد دولت این مردم هستند که تاوان اشتباهات و پیش بینی های غلط دولت را می دهند. دولت وظیفه دارد که در راستای افزایش رفاه و بهزیستی مردم تلاش کند، نه آنکه خانوارها را فقیرتر کند. مشکل مردم فقط گرانی نان نیست و دولت قبل از این هزینه های آب، برق، گاز و سایر خدمات را که جزو نیازهای اساسی مردم هستند و باید تامین آنها اولویت اول دولت باشد، گران کرده است.هیچ منطق و توجیهی برای این کار از سوی دولت وجود ندارد. درحالی که هنوز سهم پولدارها از یارانه پرداخت می شود و خود این موضوع هزینه هنگفتی را به دولت تحمیل می کند.
دولت مانند بچه پولدارها رفتار می کند و فکر می کند بر سر چاه پول نشسته است، در صورتی که تاوان هزینه های دولت را قشر کم درآمد می دهد. این قشر کم درآمد صاحبان اصلی انقلاب هستند و در همه صحنه های حساس حضور داشتند، پس منصفانه نیست دولت به سمت ثروتمندان نرمش داشته باشد، بلکه باید با وضع مالیات بر ثروتمندان، به فکر مبارزه با کسری بودجه باشد، نه با پرداخت یارانه به آنها، و نه با قطع یارانه محرومان.
ابراهیم رزّاقی، محمدرضا آرمان مهر