شعر پروین اعتصامی: سطح تحلیل در منشا بی عدالتی(1)

یکی دیگر از نمونه های چندگانگی موضع سیاسی پروین در اشعار او، در ریشه یابی مشکلات اقتصادی به ویژه بی عدالتی مربوط به فقر و تهیدستی است. پروین در این رابطه موضع واحدی ندارد و در سراسر اشعار خود سطح تحلیل خود را از کلان به میانه و خرد تغییر می دهد. به عبارت دیگر، او گاه حکومت را در عالی ترین سطح(کلان) مسوول مشکلات ناشی از بی عدالتی می داند. برای نمونه در سروده «گنج ایمن» از زبان فرد حکیم، کودکی را که از گل برای خود تاج درست کرده نصیحت می کند و پادشاهی را منشا همه مشکلات می داند:

تو مال خلق خدا را نکرده ای تاج/ غذا و آتشت از خون و اشک آهی نیست

شهود محکمه پادشاه دیوانند/ ولی به محضر تو غیر حق گواهی نیست

به همین ترتیب در اشعار دیگر خود نظیر «اشک یتیم» یا «شکایت پیرزن» عالی ترین مقام سیاسی یعنی پادشاه را مقصر مشکلات اجتماعی می داند.

اما در برخی سروده های او مقامات سطح میانی حکومت مسوول تباهی و فساد مشکلات اجتماعی قلمداد می شوند. در این میان می توان به بسیاری از دارندگان مقامات میانی سیاست نظیر والی ها، قضات، حکام شرع، محتسب ها، شحنه ها و نظایر آنها اشاره کرد. سروده های «دزد و قاضی» و «مست و هوشیار» و «صاعقه ما ستم اغنیاست» بهترین نمونه های این موضع گیری و تمرکز بر مقامات سطح میانی حکومت به عنوان مقصران اصلی دردهای اجتماعی است(ادامه دارد)

دکتر حمید احمدی 1388

شعر عدالت Poem of Justice

محمدرضا آرمان مهر جمعه 6 دی‌ماه سال 1398 ساعت 10:19 ب.ظ

آرمان عدالت

آرمان عدالت